Badanie pola widzenia w jaskrze. Cz. II „Ocena wyniku”

Na wyniku badania w górnej części raportu wpisane są najważniejsze dane, czyli: data badania, imię i nazwisko pacjenta, data urodzenia pacjenta, wada refrakcji, czas trwania testu i ilość wykonanych dotychczas pól widzenia. Poniżej widnieją wskaźniki wiarygodności: utrata fiksacji, odpowiedzi fałszywie negatywne i odpowiedzi fałszywie pozytywne. Zarówno perymetr Humphreya, Octopus, jak i FDT Matrix prezentują jako wynik badania sześć map. W części górnej: numeryczna mapa progowa przedstawiająca wartości czułości siatkówki w decybelach i odpowiadająca jej mapa szarości lub barwna obrazująca wartości numeryczne w odcieniach szarości lub barw. W części środkowej widnieje numeryczna mapa całkowitego odchylenia od wartości prawidłowych dla wieku pacjenta oraz mapa numeryczna odchylenia wzorcowego ukazująca te wartości skorygowane o rozsiany ubytek czułości, uwidaczniająca miejscowe i zlokalizowane ubytki czułości siatkówki. W dolnej części raportu znajduje się mapa prawdopodobieństwa całkowitego odchylenia i mapa prawdopodobieństwa odchylenia wzorcowego wyrażone jako współczynnik prawdopodobieństwa uszkodzenia jaskrowego. Ponadto raport badania podaje wskaźniki ogólne sumujące wynik badania. Użytecznym wskaźnikiem jest MD – średni ubytek czułości siatkówki (mean defect – średnie uszkodzenie w Octopusie lub mean deviation – średnie odchylenie w perymetrze Humphreya). Wskaźnik MD wyrażony w decybelach oznacza średnią różnicę pomiędzy prawidłową czułością siatkówki dla danego wieku a czułością siatkówki badanego pacjenta obliczoną dla wszystkich testowanych punktów pola widzenia. Wartość MD rośnie nie tylko wraz z postępem jaskrowych zmian w polu widzenia, lecz również wskutek zmętnienia ośrodków optycznych, czy niewyrównanej wady korekcji. Nowszym wskaźnikiem w perymetrach Humphreya jest VFI, który jest odpowiednikiem wartości MD, ale jest on bardziej wypośrodkowany; jest wyrażony w procentach, przez co jest bardziej odporny na rozsiane obniżenie czułości siatkówki. Drugim niemniej istotnym globalnym wskaźnikiem jest PSD – odchylenie standardowe niekiedy tłumaczone jako wariancja odchylenia (Pattern Standard Deviation) w perymetrze Humphreya i odpowiadający mu LV (Loss Variance) w perymetrze Octopus, mierzący głębokość lokalnego uszkodzenia pola widzenia, czyli stopnia, w jakim kształt pola widzenia pacjenta różni się od normy dla jego wieku. Parametry te nie nadają się do oceny pola widzenia w zaawansowanej jaskrze.

 

Sumaryczne cechy diagnostyczne:

1. Test jaskrowy połówek (GHT – The Glaucoma Hemifield Test) to test w perymetrze Humphreya określający pole jako mieszczące się w granicach normy, graniczne lub poza granicami normy. Test porównuje 5 badanych grup punktów jednej połowy pola widzenia z odpowiadającymi im 5 grupami punktów przeciwnej połowy pola widzenia. Test może określić również wynik badania jako „uogólnione obniżenie czułości siatkówki” lub „nadmiernie wysoka czułość siatkówki”, która jest zwykle związana z wysoką częstością odpowiedzi fałszywie pozytywnych.
2. Krzywa Bebiego – jest to krzywa sumarycznie i graficznie obrazująca zlokalizowany i rozsiany ubytek czułości siatkówki w perymetrze Octopusa. Krzywa szereguje punkty od najwyższej do najniższej czułości po uwzględnieniu wieku pacjenta. Rozsiany spadek czułości jest wyrażony obniżeniem krzywej, natomiast zlokalizowany powoduje znaczny spadek wykresu krzywej z prawej strony diagramu.
3. Test zgrupowanych punktów o istotnym statystycznie obniżeniu czułości siatkówki jest bardziej wiarygodnym wskaźnikiem we wczesnej jaskrze niż test rozsianych punktów. Najczęściej stosowaną zasadą klasyfikacji zmiany jako uszkodzenia jaskrowego jest stwierdzenie przynajmniej trzech zgrupowanych punktów ze zmniejszoną czułością, z których przynajmniej jeden powinien mieć istotność p<1%. Zwykle punkt o lokalizacji otaczającej plamę ślepą są ignorowane w analizie.

 

Główne systemy analizy progresji zmian:

W nowoczesnych perymetrach znajdują się programy komputerowe analizujące automatycznie postęp neuropatii:

1. Analiza zdarzeń z użyciem map prawdopodobieństwa uszkodzenia jaskrowego, w której wszystkie wyniki badania pola widzenia są porównane do badania bazowego składającego się z dwóch uśrednionych badań bazowych. W oczach, w których stwierdza się pogorszenie w co najmniej trzech punktach testowych, są określone jako podejrzane o progresję, jeżeli zmianę stwierdza się w dwóch kolejnych badaniach. Jeśli pogorszenie następuje w trzech kolejnych badaniach, progresja jest prawdopodobna. Jako kryterium progresji uznaje się pogłębienie istniejącego mroczka o co najmniej 7 dB w stosunku do badania wyjściowego, poszerzenie mroczka o punkt z obniżeniem czułości o co najmniej 9 dB, oraz pojawienie się nowego mroczka, gdy w punkcie uprzednio prawidłowym czułość zmniejsza się o co najmniej 11 dB, a w przypadku dwóch sąsiednich o 5 dB.
2. Analiza trendu polega na wykreśleniu w czasie krzywej z naniesionych na wykres wartości MD lub VFI dla polomierzy Humphreya i Octopusa. Krzywa informuje o tempie pogarszania się pola widzenia. Obniżenie czułości siatkówki o 1 dB na rok w 2-3 punktach w 2-3 kolejnych badaniach świadczy o progresji zmian. Analiza ta charakteryzuje się wysoką specyficznością, ale wymagany jest dłuższy czas obserwacji.

Dla oceny stopnia zaawansowania jaskry wymagane jest wykonanie przynajmniej trzech badań pola widzenia.

 

Klasyfikacja Hodapp:

MD (w wartościach bezwzględnych)	Zakres 30°	Zakres 5°
Wczesny ubytek jaskrowy	< -6 dB	< 18 punktów o obniżonej czułości poniżej poziomu prawdopodobieństwa 5% oraz < 10 punktów poniżej poziomu p < 1%	bez punktu w centralnych 5° o czułości mniejszej niż 15 dB
Średni ubytek jaskrowy	< -12 dB	< 37 punktów o obniżonej czułości poniżej poziomu prawdopodobieństwa 5% oraz < 20 punktów poniżej poziomu p < 1%	bez punktu w centralnych 5° o czułości 0 dB – defekt całkowity tylko jedna połowa pola widzenia w centralnych 5° o czułości < 15 dB
Zaawansowany ubytek jaskrowy	> -12 dB	> niż 37 punktów o obniżonej czułości poniżej poziomu prawdopodobieństwa 5% oraz > niż 20 punktów poniżej poziomu p < 1%	obecność punktu w centralnych 5° o czułości 0 dB – defekt całkowity w obu połowach pola widzenia w centralnych 5° czułość < 15 dB