WYTYCZNE POSTĘPOWANIA W JASKRZE – CZ. 1.
Część pierwsza wytycznych zawiera klasyfikację rodzajów jaskry. Polskie Towarzystwo Okulistyczne wyodrębnia ponad dwadzieścia jednostek chorobowych i stanów patologicznych określanych jako typy jaskry wraz z omówieniem ich cech charakterystycznych, etiologii (przyczyn), patomechanizmów (mechanizmy powstawania i rozwoju choroby), czynników ryzyka.
Sekcja druga jest poświęcona diagnostyce: poczynając od wywiadu podczas pierwszego badania oraz badań kontrolnych, poprzez wskazanie podstawowych badań dodatkowych, a kończąc na szczegółowym omówieniu współczesnej diagnostyki przeciwjaskrowej w odniesieniu do poszczególnych badanych struktur oka i nerwu wzrokowego.
Nowością w porównaniu do poprzedniej wersji wytycznych PTO jest wyszczególnienie nie tylko rekomendowanych technik (np. badanie GDx techniką polarymetrii laserowej) ale również wskazanie konkretnych aparatów do przeprowadzania wiarygodnych badań, wymienionych z nazwy producentów, a nawet poszczególnych modeli. Polskie Towarzystwo Okulistyczne postępuje tutaj śladami Europejskiego Towarzystwa Jaskrowego EGS, które już wcześniej zdecydowało się wskazać wprost producentów i aparaty spełniające kryterium wiarygodności w jaskrze, równocześnie niejako wykluczając pozostałych producentów i ich aparaty. To ważny krok. W środowisku okulistów specjalizujących się w jaskrze od dawna nie jest tajemnicą, że szereg aparatów aspirujących do badań przeciwjaskrowych – niekiedy nawet renomowanych firm – nie daje wiarygodnych wyników.
Bardzo ciekawe są też wnioski i zastrzeżenia specjalistów dopisane na końcu wielu rozdziałów, np. taki:
„WAŻNE! Żadna z powyższych technologii nie stawia rozpoznania klinicznego, a jedynie statystyczny wynik: „w granicach normy”, „na pograniczu normy” lub „poza normą” oparty na odniesieniu badanych parametrów do bazy normatywnej zdrowych oczu. Interpretacja wyników badań skaningowych musi być zweryfikowana badaniem klinicznym. Każda z technologii ma swoje zalety i ograniczenia; ich systemy klasyfikacyjne wykazują tylko częściową zgodność we wczesnej jaskrze. Co więcej, zgodność technik obrazowych z wynikami badania pola widzenia jest mierna we wczesnej jaskrze. Zawarte w powyższych technologiach algorytmy klasyfikacyjne dotyczące tempa progresji jaskry nie powinny być używane do ostatecznej oceny progresji neuropatii jaskrowej bez jednoczesnej analizy zmian w polu widzenia. Podstawowym warunkiem rzetelnej analizy porównawczej za pomocą technik strukturalnych jest dobra jakość badań wyjściowych i serii badań kontrolnych oraz wystarczająco długi okres obserwacji.” (Wytyczne diagnostyki i leczenia jaskry, str. 33, podkreślenia moje). Trudno o wyraźniejsze uwypuklenie roli i doświadczenia lekarza diagnosty (sam aparat nie stawia rozpoznania), znaczenia weryfikowania wyników jednych badań wynikami innych (nie wolno opierać się tylko na jednym rodzaju badania), roli jakości diagnostyki (bez komentarza) oraz wystarczająco długiego okresu obserwacji (rozpoznawanie jaskry to proces rozciągnięty w czasie) przy stawianiu prawidłowej diagnozy w jaskrze. W mojej praktyce wielokrotnie przekonałam się o prawdziwości tych zastrzeżeń.
Podsumowanie części diagnostycznej wytycznych zawiera się w 3 punktach, stanowiących rzeczywiście kwintesencję tego co ważne w diagnostyce jaskry:
- Rozpoznanie lub wykluczenie jaskry można postawić jedynie na podstawie wyników wszystkich głównych badań wymaganych w procedurze diagnostycznej.
- Połączenie testów strukturalnych (np. badania tomograficzne) z czynnościowymi (badanie pola widzenia) zwiększa skuteczność w rozpoznaniu jaskry oraz jej progresji.
- Nowoczesne techniki skaningowe są cennym źródłem informacji diagnostycznych, jednak interpretacja uzyskanych danych musi być zweryfikowana badaniem oftalmoskopowym (badanie dna oka). Innymi słowy sam wynik jakiegokolwiek badania to za mało, ten wynik musi jeszcze zweryfikować lekarz w trakcie dodatkowej konsultacji lekarskiej.
Na zakończenie części diagnostycznej wytycznych podano zalecenia dotyczące częstotliwości wykonywania badań w poszczególnych grupach referencyjnych.
Przejdź do dalszej części tekstu…